Arşiv Rüyası Salt Galata'da

Salt’ın davetiyle sanatçı Refik Anadol, Salt Araştırma arşiv koleksiyonlarındaki 1.700.000’i aşkın belgenin her birini, özelliklerine göre makine zekasıyla sınıflayan algoritmalarla bir medya enstalasyonunda görselleştirdi.

Son Sergi kapsamında sunulan Arşiv Rüyası, izleyici tarafından etkileşimli olarak deneyimlenebildiği gibi, müdahale edilmediğinde “rüyaya dalarak” belgeler arasındaki beklenmedik ilişkileri ortaya çıkarıyor. Arşiv Rüyası projesi için Google Artists and Machine Intelligence (Google Sanatçılar ve Makine Zekası) programıyla konuk sanatçı olarak çalışan Anadol, süper bilgisayarlar ve makine zekasındaki gelişmelere başvurdu. Salt Araştırma arşiv koleksiyonlarını, yüksek işlemci gücüne sahip yapay zeka ve makine öğrenimi algoritmalarıyla görsel bir okumaya tabi tuttu. Çok boyutlu verileri -uzman değerlendirmelerinin ötesinde- bir yöntemle birbiriyle etkileşime açan Anadol’un Arşiv Rüyası, bu zengin belge birikimini, izleyicinin tümüyle çevrelendiği bir mekânda çeşitli açılardan inceleme, değerlendirme ve yorumlama imkânı sunuyor.

Google Sanatçılar ve Makine Zekası’nın yanı sıra Doğuş Teknoloji, ŠKODA ve Volkswagen Doğuş Finansman desteğiyle 2017’de üretilen Arşiv Rüyası, Salt Galata -1 katındaki sergi mekânını, geçmiş ve geleceğin içe içe geçtiği, kapsayıcı bir ortama dönüştürüyor.

Programlar ve Terimler Hakkında

Artists and Machine Intelligence (Sanatçılar ve Makine Zekası) Programı
Google’ın uzun dönemli bu girişimi, sanat ve teknoloji ilişkisini sorgular; makine zekası ile “makine zekası ürünü olan sanat”ın nasıl göründüğü, işitildiği ve hissedildiğini inceler. Program, insanlar ve makineler arasında oluşan ilişkilerin yanı sıra, insan olmanın ne anlama geldiği ve sanat aracılığıyla zeka hakkında neler öğrenilebileceği gibi konuları araştırır. Düşünür, sanatçı, araştırmacı ve mühendisler ile onların ürettiği makine zekalarını bir araya getirir.

DeepDream (Derin Düş) Programı
Google’ın geliştirdiği bu program, kendisine sağlanan görselleri algoritmasındaki yapay zeka ile yorumlar ve yeniden üretir. “Yapay sinir ağları” olarak adlandırılan sistemi kullanarak, algoritmik benzetimle görsellerdeki düzeni bulan ve geliştiren program, içerdiği milyonlarca kombinasyonla halüsinojenik bir görünüm yaratır. Yapay Zeka Görsel algı, konuşma tanıma, fikir yürütme, sorun çözme, iletişim kurma, çıkarım yapma, karar verme, diller arası çeviri gibi insan zekâsına özgü becerileri yerine getirebilen bilgisayar sistemlerinin geliştirilmesi ve teorisini kapsayan kavramdır.

Yapay Sinir Ağları
İnsan beyninden esinle üretilen yapay sinir ağları, biyolojik sinir sisteminin gözlemlenebilir davranışlarına benzeyen işlem birimlerine dayalı bir modeldir. Yaklaşık olarak gerçek nöronlara karşılık gelen ve birbirlerine bağlanarak sinir ağlarını oluşturan işlem birimleri, diğer nöronlardan sinyalleri alır; bunları birleştirir, dönüştürür ve sayısal bir sonuç ortaya çıkarır. İnsanın düşünme ve gözlemlemeyle ilgili doğal yeteneklerini otomatik olarak gerçekleştirmeyi amaçlayan yapay sinir ağları, bilgisayar bilimleri ile diğer araştırma disiplinlerinde kullanılmaktadır.

Sanal Gerçeklik
Bilgisayar teknolojileriyle üretilen, insanların çeşitli elektronik araçlar kullanarak duyularıyla algılayabileceği ve etkileşime geçebileceği şekilde oluşturulan üç boyutlu ortamları tanımlar. Kişinin beden hareketleriyle tecrübe ve kontrol edilen sanal gerçeklik, kullanıcının sanal ortamdaki fiziksel varlığını da canlandırır.